7 Kislew 5785 | 08 december 2024
Artikelen
Jodendom in praktijk     Hasjkafa     Feest- en Gedenkdagen     Samenleving     Geschiedenis     Antisemitisme     IsraĆ«l     Media     Publicisten     
Parallel Joodse feestdagen en de dagen van de week
Publicatiedatum: zaterdag 14 mei 2005 Auteur: Rabbi Mordecai Kornfeld | 5.259 keer gelezen
Rosj Hasjana, Jom Kippoer, Soekkot, Toe Bisjewat, Pesach, Sjavoe'ot, Tisja Be'av, Sjmini Atseret/Simchat Torah, Sjabbat »

En Hasjem sprak tot Mosjé als volgt: „Spreek tot de Israëlieten en zeg hen: de feesttijden van Hasjem die jullie zullen uitroepen, heilig zullen jullie ze verklaren, deze feestdagen van Mij. Zes dagen mogen jullie werk verrichten maar de zevende dag zal een volledige Sjabbat zijn, een heilige dag, geen enkel werk zul je verrichten, een Sjabbat is het in al jullie woonplaatsen. Dit zijn de feestdagen van Hasjem, een heilig dag zullen jullie het verklaren op hun bepaalde tijden. In de eerste maand op de veertiende van de maand in de namiddag is het Pesach ter ere van Hasjem... (Wajjikra/Lev. 23:1-5).

In de parasjat Emor (Wajjikra/Lev. 21:1 - 24:23) vinden wij een opsomming van de Joodse feestdagen. Er is echter een opvallend probleem. De Tora zegt dat het een opsomming gaat geven van alle feestdagen (Mo‘adiem) van het jaar (vs. 2), maar waarom begint het dan met een beschrijving van Sjabbat? Sjabbat komt iedere week en kan nauwelijks een Mo‘eed (feestdag) genoemd worden! Het lijkt hier volkomen misplaatst. Velen van de klassieke commentatoren hebben zich met deze vraag bezig gehouden.

De Gaon van Wilna stelt een briljante nieuwe oplossing voor. Hij veronderstelt dat de Sjabbat die in de verzen 2 en 3 genoemd worden niet op de zaterdag slaat, de wekelijkse Sjabbat die talloze malen op andere plaatsen in Tora genoemd wordt, maar dat daarmee de Heilige Dag van Jom Kippoer genoemd wordt. Net als Sjabbat wordt ook Jom Kippoer in de Tora aangeduid met Sjabbat Sjabbaton (vertaald met ‘een volledige Sjabbat') - zie Sjemot/Ex. 31:15 en Wajjikra/Lev. 23:32. Jom Kippoer is zeker één van de Mo‘adiem.

Maar wanneer met de Sjabbat die in dit vers genoemd wordt, Jom Kippoer bedoeld wordt, wat zijn dan die zes andere dagen in dat vers? De Gaon legt uit dat dit de andere zes Jamiem Toviem (feestdagen) zijn: de eerste en de achtste dag van Soekot, de eerste en zevende dag van Pesach, Sjawoe‘ot, en Rosj Hasjana. De betekenis van het vers is dus, volgens de interpretatie van de Gaon: „[Op de andere] zes dagen [die in deze afdeling genoemd worden] mogen jullie [bepaalde soorten] werk verrichten [zoals koken en voedsel bereiden, hetgeen is toegestaan op feestdagen] maar de zevende dag [van de hier genoemde feestdagen] zal een volledige Sjabbat zijn, een heilige dag, geen enkel werk zul je verrichten [zelfs niet koken enz.]..."

In plaats van de zes dagen van de week te beschrijven die hun hoogtepunt vinden in de Sjabbat, heeft het vers het over de zes feestdagen, waarop bepaalde werkzaamheden verricht mogen worden, en die hun hoogtepunt vinden in de „volledige Sjabbat"  van Jom Kippoer! De Tora introduceert dus de beschrijving  van de feestdagen met een verklaring voor de Mo‘adiem in het algemeen, en geeft daarmee aan dat één van die zeven feestdagen heiliger is dan de andere zes. (Deze vergelijking van de zeven feestdagen met de zeven dagen van de week vindt men ook bij Maharsja, Chidoesjei Aggadot, Joma 2a.)

Doorgaand op dit thema mogen we suggereren dat de zeven feestdagen van het jaar niet alleen maar in aantal gelijk zijn aan de zeven dagen van de week. Zij zijn ook naar inhoud parallel aan de zeven dagen van de week, zoals wij weldra zullen uitleggen. De verschillende feestdagen worden in feite nog in een andere verband gepresenteerd in de context van de dagen van een week en dat is in de discussie van de Joodse kalender in de Toer (Rabbi Ja´akov ben Asjer). De Toer wijst erop dat wanneer men weet op welke dag in een bepaald jaar Pesach begint, men de dagen van de week kan vaststellen waarop alle andere feestdagen dat jaar zullen vallen. Dit kan men als volgt vinden met behulp van het ezelsbruggetje at-basj:

At-basj is een systeem waarbij iedere letter van het Hebreeuwse alfabet gepaard wordt met de corresponde­rende letter aan de „andere kant" van het alfabet.
De eerste letter alef wordt geassocieerd met de laatste letter taf.
De tweede letter beit met de op één na de laatste letter sjin, enz.

Iedere dag van Pesach krijgt een letter van het begin van het alfabet: alef, beit, gimmel, enz.

  1. De Toer toont aan dat de eerste dag Pesach, die de letter alef  krijgt, altijd valt op dezelfde dag van de week als de feestdag waarvan de naam begint met de laatste letter, taf - Tisja beAv.
  2. De tweede dag Pesach - beit - valt op dezelfde dag als de feestdag waarvan de naam begint met een sjin - Sjawoe‘ot.
  3. De derde dag Pesach - gimmel - paart met reesj, voor Rosj Hasjana.
  4. De vierde dag Pesach- dalet - correspondeert met de letter kof , die staat voor Kriat haTora, en dat slaat op de feestdag waarop we een nieuwe cyclus beginnen met het lezen van Tora - Simchat Tora. Opmerking: dit werkt alleen in de diaspora; in Israël valt Simchat Tora op dezelfde dag als de derde dag van Pesach.
  5. Ten slotte, de vijfde dag van Pesach- hee - die correspondeert met de letter tsadi, voorspelt de dag waarop Tsom [de Vasten] Kippoer valt.
  6. [De Toer gaat nog verder en zegt dat de zesde dag - wav - de dag aangeeft waarop de rabbijnse feestdag Poeriem - met een pee geschreven - valt, maar dat slaat op de afgelopen Poeriem, niet op de komende Poeriem.
  7. Hedendaagse slimmeriken wijzen erop dat de zevende dag - zajin - die correspondeert met de letter ajin - wijst naar de pseudo-feestdag voor de ‘eetsiem [bomen] - Toe Bisjwat (maar dat werkt alleen in een gewoon jaar en niet in een niet-schrikkeljaar); of Toe beAv, de dag van de viering van het korban ‘eetsiem - het houtoffer.]

Dus in iedere dag van de Mo‘adiem is in dit systeem voorzien. Zoals boven reeds opgemerkt werkt dit geheugensteuntje alleen in de diaspora (misschien omdat de vaste maan-kalender pas werd ingesteld nadat het grootste deel van het Joodse volk zich reeds in de diaspora bevond). Eveneens moet worden opgemerkt dat wanneer het eind van een feestdag is vastgesteld, de allerlaatste dag gebruikt wordt en niet de voorlaatste dag, hoewel die belangrijker is. Dus de negende dag van Soekot [Simchat Tora in de diaspora) wordt met dit systeem vastgesteld en niet de meer substantiële achtste dag.

Wanneer wij zorgvuldig kijken naar de volgorde van de feestdagen in dit at-basj geheugensteuntje, zien we dat niet alleen komen alle feestdagen aan bod, maar zij staan bovendien in perfecte chronologische volgorde, te beginnen met de eerste dag van het jaar - Pesach zelf!

1   |   2      »      
Copyright © 2005 Jodendom Online
 
 
Contact Zoeken Noachieden Online Beheer
 
Copyright © 2024 Jodendom Online. Alle rechten voorbehouden.