Erev Sjabbat begint onze Joodse Nieuw Jaar, Rosj Hasjana. Het duurt twee dagen en in de periode die eraan voorafgaat sturen mensen elkaar kaarten met de wens ‘sjana tova’, een goed jaar.
Rosj Hasjana wordt thuis gevierd met een feestelijke maaltijd. Ronde challes en honingkoek ten teken van een zoet, onafgebroken jaar, ontbreken niet op tafel. Op de avond van jomtov wordt op het moment van aanvang door de vrouw de kaarsen thuis aangestoken. Over de jomtov-kaarsen zegt men ‘lehadliek neer sjel jomtov’ en met Rosh Hasjana ‘lehadliek neer sjel Jom Hakippoeriem’. Sommigen zeggen bij het aanstekenook de beracha ‘sjehechejanoe’.
Op de eerste avond van Rosj Hasjana wordt na de kiddoesj de appel met honing gegeten. Op de tweede avond Rosj Hasjana wordt niet alleen de appel met honing gegeten, maar wordt sjehechejanoe gezegd over een nieuwe vrucht. Velen proberen daarvoor een vrucht te nemen van het land Israël, zoals een granaatappel, (verse) dadel of vijg.
In sjoel staat de dienst in het teken van inkeer. Rosj Hasjana is namelijk ook het begin van tien dagen van inkeer die uitmonden in Jom Kippoer. In sjoel wordt op de sjofar geblazen om de mensen als het ware wakker te schudden. In de meeste gemeenten worden honderd tonen geblazen; dertig na het lajenen, tien in de herhaling van de ‘amieda, dertig na de herhaling van de ‘amieda en dertig aan het einde van de dienst. Knielen komt in de Joodse eredienst gedurende het jaar niet voor. De Jamiem Nora’iem maken daarop een uitzondering. In het moesafgebed wordt op Rosj Hasjana een keer geknield. Daarbij knielt eerst de gemeente en vervolgens de chazzan.
‘s Middags is het de gewoonte naar een stromend water te lopen en daar kruimels in te werpen, als symbool voor je zonden. Je zegt er een speciaal gebed bij. Deze gewoonte heet tasjliech. Het woord tasjliech komt uit een zin uit het boek Micha in TeNaCh waar staat: “wetasjliech bimtsoelot jam kol chattotam – en al onze zonden in het diepst van de zee werpen.” Aan het einde van Rosj Hasjana maken wij hawdala over wijn, echter niet over kaars en kruiden. Maar niet op vrijdagavond, dan gaat de jomtov over in sjabbat. [Bewerkt door de redactie; bron: NIK]
In ons dossier kun je heel erg veel lezen over Rosj Hasjana. L'shanah tovah. Ketivah wachatimah tovah/ goet gebentsjt jor.
Eloel, de periode van tesjoeva
Eloel is de laatste maand van het Joodse jaar en de zesde maand van het religieus jaar.
Eloel is de maand van zelfonderzoek en je voorbereiden op het nieuwe Joodse jaar dat met Rosj Hasjana en Jom Kippoer aanvangt. Eloel wordt beschouwd als de maand van tesjoeva waarin je een rekening opmaakt [chesjbon] van de goede en minder goede daden van het afgelopen jaar.
Het is daarom gebruikelijk omde sjofariedere ochtend(behalve opSjabbat) vanRosjChodesj Eloel(de eerste dag van demaand)te horentot de dag voorRosj Hasjana. Het geluid van de sjofar is namelijk bedoeld omiemandsgeest te doen ontwaken enhem te inspirerensoul searchingte doen en zichvoor te bereiden opdeHogeHeilige Dagen.
Als onderdeel vandeze voorbereiding, is het ook gebruikelijkom iedere dag - tot Hosjanah Rabba op Soekkot - Tehilliem 27 tereciteren.
Om de lezer te inspireren over het doen van tesjoeva, hebben we het artikel "Poorten van Tesjoeva" geplaatst. Deze zal in de komende werken voortdurend worden bijgewerkt.
Een oud Sefardisch gebed tegen het coronavirus
רבון העולמים,
גלוי וידוע לפני כסא כבודך אשר מדת הדין מתוחה עלינו בעונותנו ובאנו לחלות פניך שתעצור המגפה מעלינו ולא תתן המשחית לבא אל בתינו,
ורחם עלינו ועל טפנו ועל עוללנו ועל כל ישראל עמך וקבל תפילתנו כמו שקבלת קטורת הסמים שהקטיר לפניך אהרן הכהן כאשר החל הנגף בעם שנאמר ויעמד בין המתים ובין החיים ותעצר המגפה,
וכן פנחס שנאמר ויעמד פנחס ויפלל ותעצר המגפה,
וכן דוד שנאמר ויבן שם דוד מזבח לה' ויעל עלות ושלמים ויעתר ה' לארץ ותעצר המגפה מעל ישראל,
כי אתה אבינו ולך תלויות עינינו רפאנו ה' ונרפא הושיענו ונושעה כי תהלתנו אתה שכן כתוב בתורתך והסיר ה' ממך כל חלי וכל מדוי מצרים הרעים אשר ידעת לא ישימם בך ונתנם בכל שנאך:
ה' צבאות עמנו משגב לנו אלהי יעקב סלה:
ה' צבאות אשרי אדם בטח בך:
ה' הושיעה המלך יעננו ביום קראנו.
Heer der Wereld, Het is u bekend dat er een plaag woedt in de wereld. Wij komen voor uw Troon om u te smeken dat de plaag ophoudt en ons niet bereikt, Heb medelijden met onze kinderen en uw onderdanen, Neem onze gebeden en onze offers aan, zoals u die van Aharon aannam, Want u bent onze Vader, help ons en genees ons, Koning, verlos ons van de plaag wanneer wij U aanroepen.
Foto credits: Getty Images Rosj Hasjana confronteert ons ieder jaar weer met de verrassende kracht van de sjofar. Rosj Hasjana vormt niet alleen een hoogtepunt in de jaarcyclus, het einde van het oude en het begin van het nieuwe jaar. Op Rosj Hasjana vieren we het allereerste begin, de verjaardag van het universum. Na iedere reeks sjofartonen gedurende de Moesaf-dienst zingen we ‘hajom harat olam ’ – vandaag ontstond de wereld. Hierin staat het sjofarblazen centraal....
Joel Boosman heeft aan de Hogeschool van Amsterdam Informatica en System and Network engineering gestuurdeerd. Joel is actief bij diverse Joodse organisaties in Amsterdam, wo. het PIG.
20 september 1939: Reinhard Heydrich vaardigde een decreet uit, bestemd voor alle afdelingen van de Gestapo, waarin voor het eerst het codewoord Sonderbehandlung als aanduiding voor de fysieke vernietiging van mensen werd gebruikt. Het decreet had hoofdzakelijk betrekking op joden.
20 september 1942: 3000 joden van Szczekociny werden naar werkkamp Radomsk gevoerd. Alle 3000 joden van Zaleszcyki kregen die dag opdracht zich gereed te maken voor vertrek naar Tluste. Een aantal gingen daar inderdaad naar toe en de rest kwamen in het vernietigingskamp van Belzec terecht. Enkele wisten te ontkomen, 350 joden van Bialykamien werden naar Belzec weggevoerd.
20 september 1943: 1433 joden, waaronder 89 kinderen, werden van Mechelen (B) naar Auschwitz gevoerd. Slechts 51 zouden de hel overleven.
Pasoek
Midrasj Kohelet (Prediker) 1
Bij de wederopstanding zullen de mensen herleven en kunnen dezelfde gebreken hebben die zij tijdens hun vroeger leven gehad hebben;
Zodat er geen misverstand kan zijn over de vraag of de wederopstander dezelfde persoon zijn als zij die dood zijn gegaan.
Erev Sjabbat begint onze Joodse Nieuw Jaar, Rosj Hasjana. Het duurt twee dagen en in de periode die eraan voorafgaat sturen mensen elkaar kaarten met de wens ‘sjana tova’, een goed jaar.
Eloel is de laatste maand van het Joodse jaar en de zesde maand van het religieus jaar.
