| Parasja / Kie Tisa / Commentaar |
Overzicht | Inzicht | Haftara | Commentaar |
| Sjemot/ Exodus 30:11-34:35 | door: Devorah, Joel Nesanel von Schukkman en Alexander Chaim |
Tweede denkfout van het volk
Doordat Hasjem merendeels gebruik van Mosje had gemaakt om Zijn volk te redden, maakte het volk een tweede denkfout. Het volk dacht dat zij een materiële vervanging voor Mosje nodig hadden. Dit duidt op een verkeerde interpretatie van hun relatie met Hasjem. Zij dachten dat zij Mosje nodig hadden om G’ds wil te kunnen doen en Zijn wegen te begrijpen. Aharon leek mee te werken, maar zijn bedoeling was om het volk tegen te werken:
- Zij wilden Aharon doden als hij niet deed wat zij wilden. Het was niet omdat hij bang was om te sterven waardoor hij hun zin gaf, het was omdat hij bang was dat het volk nóg verder van de Tora zouden raken wanneer hij dood zou zijn.
- Omdat Aharon begreep dat hier in de eerste instantie geen opzet van avodah zara was, wilde hij hun fout trachten uit te stellen door hen om hun sieraden te vragen om zo die ‘eigel te kunnen maken. Voordat hij alles ingezameld zou hebben, zou Mosje vast terug zijn. Dus hij ging naar de vrouwen en de kinderen – die volgens zijn idee dit zouden weigeren – waardoor hij dacht het proces nog verder uit te kunnen stellen. Echter Aharon heeft nooit de inschatting gemaakt dat het de mannen zouden zijn die zo gretig op zoek waren naar een plaatsvervanger voor Mosje, waardoor zij tot het overdreven toe kun sieraden van hun lijf trokken om zo snel mogelijk tot het gewenste resultaat te komen (Rasji).
Hij had gehoopt dat hij met zijn verzoek het vreselijke proces tot de terugkomst van Mosje kon vertragen. Echter is dit een klassiek voorbeeld van de macht van de massa-psychologie, waarin een menigte in staat is tot excessen te komen die boven hun eigen persoonlijke verbeelding stijgt.
Het was slechts een zeer klein deel van ongeveer 3000 man, dus zo’n half procent die deze fout (het verkeerd interpreteren van Mosjes plaats en hun relatie met Hasjem) maakte, maar het waren de niet-Joden maar de ’Eirev Rav die de ‘eigel aanbaden! Echter de Halacha leert dat iedere Jood verantwoordelijk is voor de andere Jood. Dáárom werd het gehele volk later geoordeeld, de zondaren werden gestraft en de overgrote meerderheid van het volk bleven ongedeerd. Toen de volk de ‘eigel hadden opgezet, verdween de Wolk van Hasjem. 1.200.000 engelen kwamen naar beneden en pakten hun Hemelse juwelen van hen af die zij tijdens matan Tora (het geven van de Tora) van Hasjem hadden ontvangen. De juwelen hielden twee G’ddelijke kronen in die parallel stonden met de woorden van het volk na’aseh wenisjma… we zullen doen en we zullen horen. Deze kronen maakten hen immuun voor de engel des doods. Ze werden weer sterfelijk.
De reden dat zo'n generatie met zo'n hoge spirituele status zo vreselijk konden zondigen vormen een voorbeeld hoe je en masse berouw moet hebben, zoals Avodah Zara 4b zegt: "R. Yehoshua ben Levi zei: Israel maakte een kalf enkel om een opening te maken voor degene die op zoek zijn naar berouw, zoals er staat geschreven (Devariem 5:26): zou het mogelijk zijn dat deze gevoelens bij hen zouden blijven, Mij te vrezen en Mijn mitswes voor altijd te volgen". Rasji legt uit dat deze generatie erg sterk en dapper was in hun vrees voor Hasjem. Zij verdienden het niet dat hun Slechte Neiging hen zou overwinnen. Het zou ondenkbaar geweest zijn als hier niet sprake van een edict van de Koning geweest zou zijn, een edict die een opening geeft voor degene die opzoek zijn naar berouw. Zoals er staat geschreven in Jesjajahoe 1:18; de Haftara van Dewariem: "Kom, laten wij er over praten[i] (zegt Hasjem)..[i]. als jouw zonden rood zijn als draden, zij zullen wit als sneeuw worden."
Verder leert Bais Halevi dat dit een fout is die door de geschiedenis heen gemaakt wordt. Het volk wist dat de speciale dienst door een speciaal persoon gedaan moest worden. Daarom kozen zij Aharon uit. Ook wisten zij dat de dienst op een speciale plek gedaan moest worden, de Misjkan. Zij dachten daarom dat zij het recht hadden, maar ook dat nodig hadden, om een nieuwe werktuig voor hun dienst te maken. In feite creëerden zij zo hun eigen misjkan en was de ‘eigel was dus een soort werktuig om Hasjem te dienen. Daar lag de denkfout. Joden kunnen en mogen hun religie niet op zichzelf afstemmen zoals zij denken dat het goed is. De Misjkan is gebaseerd op G’ddelijke mysteriën die niet te evenaren of zelf te bedenken zijn.
|
|