| Parasja / Kie Tisa / Commentaar |
Overzicht | Inzicht | Haftara | Commentaar |
| Sjemot/ Exodus 30:11-34:35 | door: Devorah, Joel Nesanel von Schukkman en Alexander Chaim |
Sjabbat
31:16…oesjamroe bnej-jisrael ‘et-hasjabat la’asot ‘et-hasjabbat ledorotam beriet ‘olam… de kinderen van Jisrael moeten de Sjabbat opmerken, de Sjabbes tot een eeuwig verbond voor hun generaties maken.
Wie de Sjabbes breekt, is het als of hij de ‘eigel hazahav aanbidt. Vandaar dat parasja Ki Sisa na dit grote gebod direct over op de zonde van de aanbidding van de ‘eigel hazahav gaat. De manier van de doodstraf is hetzelfde. Sjabbat negeren is namelijk het negeren dat Hasjem de Schepper is van de gehele Schepping. De Talmoed leert dat door de Sjabbes op te merken, jij jouw eigen eeuwige Sjabbes in Olam Haba’ maakt. Sjabbatten is van Hasjem getuigen dat Hij de wereld in zes dagen maakte (vs. 17).
Het Gebod van de Sjabbes wordt hier herhaald, omdat de bouw van de Misjkan, zo heilig deze opdracht ook is, de Sjabbes niet overruled. Bnej Jisrael moeten de Sjabbes houden, ondanks dat zij de rustplaats van Hasjems Glorie maakten. Hiermee wordt benadrukt hoe heilig en dus belangrijk het houden van de Sjabbes is. Dit spreekt nadrukkelijk degene tegen die beweren dat de wetten van Sjabbat buigzaam genoeg moeten zijn voor naar ontspannen voor de geestelijke overwegingen zoals het bouwen van de Misjkan.
R'Bachya legt uit de Sjabbes het principe van geloof is, dat equivalent is met álle mitswot. Middels het houden van de Sjabbes drukt iemand zijn geloof in de schepping van de wereld uit, dat in zes dagen gecreëerd is en dat Hasjem op de zevende dag rustte. De geleerden voegen er aan toe dat de Jeroesjalajiem verwoest werd omdat men de Sjabbes overtrad... en wanneer Bnej Jisrael twee Sjabbatot zouden houden, dat zij gelijk verlost zullen zijn.
(Vs. 31:13) ...'af... echter...'Af betekent "ondanks het belang van..." het werk voor de Misjkan mag niet op Sjabbes plaatsvinden (Rasji). De geleerden benadrukken dat 'af aangeeft dat er uitzonderingen op Sjabbes gelden: het redden van een leven (zodat die betrokken persoon leeft en daardoor vele Sjabbatot kan onderhouden: Joma 85b)en besnijdenis op de 8e dag. ...'et-sjabtotaj... (al) Mijn Sjabbatten (in het jaar)... dit refereert wat wij in het Vierde Gebod bespraken: zocher wesjamor... herinner en bewaak... wat refereert naar de positieve element van het gebod (zocher) door het deze dag te eren en het negatieve element van het gebod (sjamor) door deze dag niet te overtreden. Deze tweeluik uit zich ook in dat de Sjabbes een teken is tussen Mij en jou: Bnej Jisrael zullen de Sjabbes eren en jij zal de Sjabbes bewaken in die zin dat je die niet overtreedt, want daar staat de doodstraf op: ...mot joemat... wenivretah...zal ter dood gebracht worden...zal afgesneden worden... (Vs. 14). We spreken hier over twee straffen:
- Iemand die de Sjabbes overtreedt moet eerst door getuigen gewaarschuwd worden dat hij bij het overtreden van de Sjabbes de ultieme straf opgelegd door het Gerechtshof kan verwachten.
- Maar wanneer iemand expres, zonder waarschuwing of zonder getuigen de Sjabbes overtreedt, wordt de ultieme straf door Hasjem opgelegd en dat is karees (zijn ziel zal van Bnej Jisrael worden afgesneden).
(Rasji)
Sforno legt uit dat deze vers in feite de redenen uitlegt waarom op Sjabbes ook niet aan de Misjkan gewerkt mocht worden. Iemand die de Sjabbes overtreedt is het niet waard om betrokken - in wat voor mate dan ook - te zijn bij de Misjkan van Hasjems Aanwezigheid.
oor de Chaféts Chaim is Sjabbat de belangrijkste van alle mitswot. Hij schrijft: ”Het naleven van de Sjabbat weegt op tegen alle andere voorschriften in de Tora. Volgens de Midrasj Sjemot Rabba 25:11 zei de Heilige Hij zij geprezen tegen Israel: “Als jij de Sjabbat houdt zal ik je dat aanrekenen alsof je alle voorschriften van de Tora bent nagekomen. Maar als je de Sjabbat ontheiligt, dan zal ik je dat aanrekenen alsof je alle voorschriften hebt ontheiligd.”
En ook zegt de Midrasj, dat iedereen die de Sjabbat houdt is te beschouwen alsof hij de hele Tora is nagekomen.
De reden hiervoor is te vinden in de Talmoed, Sjabbat 10, waar we leren, dat de Eeuwige tegen Mosjè zegt: “Ik heb een kostbare gift in mijn Huis, genaamd Sjabbat en die wil ik aan Israel geven.”
Als de bruid aan haar bruidegom de trouwcadeaus, die ze van hem heeft gekregen teruggeeft, is het een zeker teken dat ze hem niet langer wil en dat het huwelijk voorbij is. Zo is het ook met de Sjabbat. Als de Bné Jisraël de Sjabbat niet meer houden, geven we in feite het trouwcadeau dat God ons heeft gegeven terug en daarmee demonstreren we (chas wechaliela – God verhoede) dat we niet langer het verbond willen dat tussen Israel en de Eeuwige bestaat.
|
|