| Bomen |
| Publicatiedatum: zondag 20 januari 2019 |
Auteur: Opperrabbijn Jacobs | 1.737 keer gelezen |
|
|
| Toe Bisjewat, Opperrabbijn Jacobs » |
|
|
 Nieuwjaarsfeest der bomen. Het klinkt een beetje kinderachtig: een verjaardagsfeestje voor bomen? Wat kan het mij schelen hoe oud een boom is, hoor ik u denken? Voor de agrariër, de eigenaar van de boom, is het van belang te weten welke leeftijd de boom heeft vanwege de diverse wetten ten aanzien van het mogen profiteren van de vruchten en t.a.v. het afstaan van een met belasting te vergelijken jaarlijks deel van de opbrengst. Maar voor mij, een boomloze rabbijn, wat heb ik met dat verjaardagsfeestje te maken?
Soms hoor ik mensen verzuchten dat hoewel wij gigantisch veel wetten hebben (maar liefst zes honderd en dertien!) een groot aantal van die zes honderd en dertien wetten in onze tijd en/of buiten Israël gelukkig niet (meer) van toepassing zijn. Maar zo’n opmerking is maar ten dele waar. Want ook als een bepaalde wet niet voor mij geldt omdat ik bijvoorbeeld geen kohen ben of geen leviet, geen vrouw ben of geen man of omdat ik geen koning ben, toch weten we dat de Thora eeuwig is: voor ieder mens in iedere tijd en in iedere omstandigheid, ook als het lijkt alsof wij met die bepaalde wet niets van doen hebben!
Want naast de eenvoudige betekenis zit er in die specifieke wet of in dat specifieke gebruik, een scala aan diepere, filosofische en ook mystieke betekenissen.
Kijk naar die eerste boom die in de Thora vermeld staat. Die boom waarvan ons aller voorvader Adam gegeten had, terwijl dat nou net de enige boom was waarvan hij niet mocht eten! En hoe gaat de geschiedenis verder? Adam beseft dat hij naakt is, een gevoel van schaamte overmeesterd hem. En dan hoort hij G’d roepen: Adam, waar ben je? Alsof G’d niet achter die boom kon kijken!? Maar met Adam bedoelen wij de mens in het algemeen. Soms gaat die mens de fout in, probeert zich tegen beter weten in te verstoppen en dan vraagt G’d hem: Adam waar ben je?
Adam is de mens, dat bent u en dat ben ik. En telkens weer dienen wij te beseffen dat aan ons bij voortduring wordt gevraagd: Adam waar ben je? Waar bevind je je? Waar sta je in het leven?
En gelijk de vraag van G’d aan Adam verder reikt dan de toenmalige gebeurtenis, zo ook reiken de agrarische wetten die gekoppeld zijn aan de leeftijd van de boom, veel verder dan de eenvoudige praktische wetgeving.
Als we een boom globaal bekijken dan zien we wortels (1), een stam met daaraan takken en bladeren (2) en vruchten (3).
Het doel van de vruchtboom is de productie van vruchten. Maar hoe aantrekkelijk en lekker de vruchten ook mogen zijn, zonder een goede verbinding met de wortels, die zich meestal volledig aan ons gezichtsveld onttrekken, kan de boom geen vruchten afwerpen. Die essentiële verbinding wordt verzorgd door de stam, de takken en de bladeren.
De Thora vergelijkt de mens met een boom in het veld.
De vergelijking vertaalt zich eenvoudig. De mens, de Jood, dient vruchten af te werpen. Vruchten kunnen we vertalen met nazaten in de fysieke zin van het woord maar zeker ook in geestelijk opzicht. Als we onszelf of een mede jood kunnen behouden voor ons Jodendom en onze eigen en zijn/haar assimilatie kunnen voorkomen, dan hebben wij geproduceerd. Maar ook al wij aan de ons omringende niet-joodse samenleving een bijdrage leveren bijvoorbeeld op het gebied van ethiek, waarden en normen, is ook dat productie. Aan bekering doen wij niet, maar verantwoordelijkheid ten opzichte van de maatschappij waarvan wij een deel uitmaken, hebben wij zondermeer.
Maar productie lukt alleen als we ons verbonden weten met onze wortels, onze nesjomme. Gelijk de stam met daaraan de takken en bladeren de verbinding maken tussen de vruchten en de wortels, zo ook vormen Thora en Traditie de schakel tussen onze productie en ons innerlijk, de bron van waaruit de vruchtbare bijdrage aan de wereld om ons heen zijn oorsprong vindt. Alleen als ik op de juiste manier weet om te gaan met de stam, de takken en de bladeren, vindt er een gezonde toestroom plaats vanuit de wortel naar de vrucht. Maar als er onverhoopt vernauwingen of verstoppingen zijn zal de boom geen vruchten voortbrengen, niet voor mezelf, niet voor onze Joodse gemeenschap, niet voor Israël en niet voor de anderen, de maatschappij in zijn volle breedte…………….
Wat geldt voor een individu, is ook van toepassing op de Joodse gemeenschap in zijn geheel. Ook onze gemeenschap als geheel heeft zijn wortels en dient vruchten af te werpen, voor eigen gebruik en voor allen die ons omringen. Wij dienen als Joodse Gemeenschap overeind te blijven en (tijdelijke) interne buitenstaanders te verbinden met hun eigen G’ddelijke vonkje, hun nesjomme. Wij, de Joodse gemeenschap, dienen te beseffen dat wij de stam, de takken en de bladeren zijn, de bindende factor, tussen iedere Jood in Nederland en de pointe juive, de nesjomme, onze en hun Joodse erfenis, onze gezamenlijke wortels. Soms zitten er helaas onnodige verstoppingen of vernauwingen in de stam waardoor de Joodse Bron, de wortel, geen goed contact kan krijgen met de potentiële vrucht……
Binnen het kader van de halaga zijn er vele kanalen tussen de wortel en de vrucht, aderen die naast elkaar bestaan, maar wel allen dezelfde kant opstromen en Joodse levenskracht voortbrengen.
De mens is als een boom in het veld. Thora en Traditie bestaan, in de vergelijking, uit de stam, de takken en de blaadjes. Het wijst op de vele wegen die allen op halagisch verantwoorde wijze voeding leveren aan de vrucht. De stam alleen zonder takken kan niet voldoen. Ook zonder blaadjes zal er geen vrucht kunnen groeien. En ook de stam is onmisbaar.
Allen hebben we de Joodse plicht om als individu en als Joodse gemeenschap via Thora en Traditie onze eigen gemeenschap en de ons omringende niet-joodse maatschappij, gezond, groeiend en bloeiend te houden. Ieder heeft zijn/haar eigen inzet en begaafdheid. Blaadjes leveren een andere bijdrage als takken. Maar er is wel een duidelijk gemeenschappelijk doel: de productie van vruchten. Er is in de natuur sprake van een prachtig samenspel tussen de stam, de takken en de blaadjes. Alleen vanuit hechte en evenwichtige gemeenschappelijkheid worden smakelijke en gezonde vruchten geproduceerd.
Het verjaardagsfeestje is dus echt niet zo kinderachtig!
|
|
|