18 Niesan 5784 | 26 april 2024
Artikelen
Jodendom in praktijk     Hasjkafa     Feest- en Gedenkdagen     Samenleving     Geschiedenis     Antisemitisme     Israël     Media     Publicisten     
Europese antisemitisme en antisemitisme in M.O.
Publicatiedatum: woensdag 06 juni 2007 Auteur: Hanna | 7.051 keer gelezen
Nazi's, Antisemitisme binnenland, Antisemitisme buitenland, Europese Unie, Verenigde Naties, Verenigde Staten, islamitische fascisme »

Vanaf het einde van de 19e eeuw tot 1945 was het antisemitisme in de meeste Europese landen bijzonder populair, vooral in Frankrijk en in Duitsland. Het Duitse en Franse nationalisme waren van het begin af aan erg antisemitisch gekleurd.

Frans antisemitisme
De Dreyfusaffaire, het gesprek van de dag in het laat-negentiende-eeuwse Frankrijk, is een bekend voorbeeld van het Frans antisemitisme. Kapitein Alfred Dreyfus, een Frans legerofficier van Joodse afkomst, werd er van beschuldigd informatie te hebben doorgespeeld aan het Duitse opperbevel. Dreyfus werd niet verdacht omdat het bewijs tegen hem sprak, maar vanwege het feit dat hij Joods was. Bijkomend was het feit, dat hij uit de Elzas kwam en dat hij tot de Alemannisch-(Duits)-sprekende minderheid behoorde. Lange tijd zat Dreyfus vast in het strafkamp Duivelseiland voor de kust van Frans-Guyana (Zuid-Amerika). Later bleek een Hongaars-Franse officier, Esterhazy, achter de spionage te zitten en werd Dreyfus vrijgesproken en bevorderd tot kolonel.

Duits en Oostenrijks 'mystiek' antisemitisme
In Duitsland en de zgn. 'Duitse landen' in Oostenrijk-Hongarije (Oostenrijk, Sudetenland) werden aan het einde van de negentiende eeuw xenofobe en antisemitische clubs opgericht. Deze combineerden een soort verering van Germaanse goden met allerlei biologische opvattingen (van semi-wetenschappelijk karakter) over superioriteit van het Duitse/Germaanse volk en de inferioriteit (minderwaardigheid) van het Joodse ras, de zwarten, zigeuners en Mongoolse volkeren. Bekende predikers van deze ideeën waren Jörg Lanz von Liebenfels en de Oostenrijkse Georg Ritter von Schönerer. De ideeën van Lanz von Liebenfels waren naast pseudowetenschappelijk ook 'mystiek'. Lanz noemde zijn gedachtegoed dan ook 'rassenmystiek' en 'theozoölogisch'. Lanz was ervan overtuigd dat Joden beestmensen waren, terwijl de Germanen Gottmenschen waren. Lanz richtte zelfs tempels op waar mystieke bijeenkomsten werden gehouden. Vermeld dient ook te worden dat het gedachtegoed van Lanz von Liebenfels ook een zeker pornografisch karakter had. Lanz hamerde er steeds op dat de vrouwen van het 'blonde en blauwogige ras' (d.w.z. de Germanen) gevaar liepen te worden verkracht door de Joden. In de optiek van de aanhangers van de rassenmystiek kwam dit wel vaker voor. Volgens sommigen waren Joden 'verwijfd' en waren het eigenlijk vrouwen die een mannelijk geslachtsdeel bezaten! Dit getuigt van een onderdrukte seksuele moraal bij de aanhangers van de 'rassenmystiek'. De rassenmystici geloofden niet zelden in een strijd tussen licht en donker, tussen Ariërs (Gottmensechen) en zwarten/Mongolen/Joden ('dier- en aapmensen'). Volgens Lanz kon men alle middelen aangrijpen om het Jodendom een halt toe te roepen: sterilisatie, het verbieden van huwelijken tussen Duitsers en Joden, ja, zelfs de uitroeiing van het Jodendom mocht als wapen worden ingezet.

Nationalistisch antisemitisme
De meer 'nuchtere' antisemieten, zoals Von Schönerer, de Oostenrijkse antikatholieke, jodenhatende en anti-Habsburgse nationalist, en de antisemitische burgemeester van Wenen, Karl Lueger, verwierpen de mystieke en sektarische bijeenkomsten en gingen meer voor de 'massabewegingen'. Hun antisemitisme richtte zich via populistische toespraken tot de massa om hen te winnen voor het Duitse nationalisme en antisemitisme. Schönerer en Lueger combineerden hun ideeën met het Deutsch socialisme. Dit socialisme was dan antimarxistisch gekleurd, populistisch en gericht op de verbetering van de toestand van de arbeiders en boeren om hen van het 'internationalistische marxisme' af te houden. De schuld van de sociale misstanden lag in hun ogen 'natuurlijk' bij de Joden. Na het Duitse verlies in de Eerste Wereldoorlog schoten de antisemitische clubs als paddestoelen uit de grond. De bekendste waren de Beierse Thule Gesellschaft, de Deutsche Arbeiterpartei en de Deutsche Sozialistische Partei.

Adolf Hitler sloot zich in september 1919 aan bij de Deutsche Arbeiterpartei en verwierp het sektarische karakter dat de club tot dan toe kenmerkte en maakte er onder de naam Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) een massabeweging van. Hitlers antisemitisme en nationalisme week niet af van dat van Lanz, Lueger of Schönerer, maar de manier waarop Hitler zijn boodschap 'aan de man bracht', namelijk via goed georganiseerde en voorbereide toespraken, maakte hem mateloos populair. Hitler had namelijk goed de mogelijkheden gezien van de moderne massamedia zoals kranten, radio en film en maakte daar goed gebruik van. Door een goed geoliede propaganda machine bewerkte hij de Duitse bevolking en werd snel populair. Van een minuscuul sektarisch clubje groeide de NSDAP spoedig uit tot een massapartij met afdelingen in Duitsland en Oostenrijk.

Na de mislukte 'Bierhalle Putsch' (ook Hitlerputsch) in 1923, werd Hitler tot een zeer korte gevangenisstraf veroordeeld (ter vergelijking: de hoofdmannen van de Beierse Revolutie van 1919 werden tot lange celstraffen veroordeeld of vermoord), die hij slechts gedeeltelijk uit heeft gezeten. Hij gebruikte zijn gedwongen 'retraite' om zijn ideeën neer te schrijven in Mein Kampf, de latere 'bijbel' van het nationaal-socialisme. Dit geeft al aan dat men in Duitsland antisemitisch en nationalistisch dacht en handelde, met name in de gezeten burgerij, de kleine middenstand en onder de oude garde nationalisten. De NSDAP werd weliswaar verboden, maar dook spoedig weer op onder een nieuwe naam. Vanaf het einde van de jaren twintig (de NSDAP was toen weer de officiële naam) wonnen de nazi's steeds meer zetels in de Rijksdag en in 1933 kon men er niet meer omheen (althans dat was de gangbare opvatting in Duitsland en de rest van de wereld) en werd Hitler door rijkspresident Paul von Hindenburg tot rijkskanselier benoemd.

Het nationaal-socialisme in Duitsland heeft na de machtsovername van Adolf Hitler in 1933 het antisemitisme in zijn uiterste vorm toegepast. De Duitse Joden werden door de Neurenbergse rassenwetten (1935) tot rechteloze burgers gemaakt. De discriminatie van Joden breidde zich tijdens de Duitse bezetting van een groot aantal West- en Oost-Europse landen ook tot die gebieden uit. Tussen 1942 en 1945 heeft ze geleid tot de moord op ongeveer zes miljoen Europese Joden in concentratiekampen. Hij wou alle joden vernietigen.

Roemenië
In Roemenië was met name in Moldavië het antisemitisme diep geworteld. In het Interbellum keek men met wantrouwen naar de vele Hongaarse en Russische Joden, waarvan een groot aantal ook lid was van de communistische partij. Carol II, de koning die wereldwijd als playboy en rokkenjager bekend stond, omringde zich met een corrupt groepje grootindustriëlen en bankiers, waar ook veel Joden tussen zaten. Ook bedroog hij zijn echtgenote Helene met de Joodse Elena Lupescu. Corneliu Zelea Codreanu opende met zijn IJzeren Garde verbaal en ook fysiek de aanval op Joden. Zij waren volgens hem en zijn aanhangers er slechts op uit om Roemenen te bedriegen en op te lichten, en deden dit met name via de communistische partij en de hofkliek van de koning. Bij de verarmde bevolking van Moldavië vond dit weerklank, en in 1936 ging 25% van de stemmen naar de Garde en andere rabiaat antisemitische partijen. In 1940 deelde de Garde de macht met het leger (Antonescu), en vierde deze overwinning met aanvallen op met name Joden. De ordeverstoringen waren zo erg dat uiteindelijk zelfs de nazi's Antonescu toestemming gaven de Garde uit de regering te zetten. Goebbels schreef pragmatisch in zijn dagboek: 'De Führer wil een verbond met een staat, niet met een Weltanschauung.'

Rusland
In het tsaristische Rusland was de jodenhaat bijzonder scherp. De tsaar bepaalde zelfs dat Joden maar in bepaalde gebieden in West-Rusland mochten wonen: het 'paalgebied'. Bij tegenvallers, zoals de Japanse oorlog en de Russische Revolutie richtte de bevolking zich tegen de Joden. De bolsjewieken leken aanvankelijk het beter met de Joden voor te hebben, maar ook Stalin was antisemiet. Een aantal onschuldige Joodse artsen werd bijvoorbeeld slachtoffer van zijn waanidee dat zij een aanslag zouden beramen (Dokterscomplot). Ook in de latere Sovjetunie was het voor Joden moeilijk carrière te maken, hoewel officieel discriminatie verboden was. Na de val van het communisme bloeide antisemitsme weer op. Veel vooroordelen (met name economische) leven nog steeds onder de Russische bevolking.

Arabische en islamitische antisemitisme
Ook na de Holocaust tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben zich nog veel gevallen van antisemitisme voorgedaan. Sinds de toestroom van Joodse kolonisten in het begin van de 20e eeuw, de stichting van de staat Israël (1948) en het Israëlisch-Arabische conflict zijn er in tal van Arabische landen antisemitische manifestaties geweest, zoals pogroms naar Oost-Europees voorbeeld.

Niet altijd is antisemitisme te scheiden van anti-zionisme.
De haat van veel moslims werd verder aangewakkerd door antisemitische preken in moskeeën en/of propaganda via de door de veelal dictatoriale regimes gecontroleerde media. Sommige islamitische demagogen grijpen zelfs terug op het antisemitische 19e eeuwse pamflet de Protocollen van Zion waarin de Joden door middel van een vervalst 'historisch' document als samenzweerders worden afgeschilderd die de wereld in hun macht willen krijgen. Door deze brute aanvallen maar ook door de opvang en mogelijkheden die Israël bood, vluchtten of vertrokken de meeste Joden uit de Arabische wereld. Bestemmingen waren daarbij vooral Israël en Frankrijk. Heden (begin 21e eeuw) zijn er bijna geen Joden meer overgebleven in de Arabische landen. Zo kwam er na een periode van duizenden jaren een eind aan het bloeiende Joodse leven in het Midden-Oosten (buiten Israël).

Een aantal Arabische instanties eisen een niet-Joodverklaring van werknemers die door buitenlandse handelspartners naar hen toe worden gestuurd: hierdoor verklaren ze dat ze niet tot het Joodse volk behoren. Een aantal regeringen heeft het afgeven van dergelijke verklaringen verboden. Ook komt het voor dat Arabische geestelijken en regimes de holocaust bagatelliseren of zelfs ontkennen. In veel Arabische landen leven echter nog steeds joden.

Iran
Ook in Iran (waar de meerderheid van de bevolking Perzisch is) komt veel antisemitisme en anti-zionisme voor. In december 2005 maakte de president van Iran, Mahmoud Ahmadinejad, zich schuldig aan geschiedvervalsing. Hij deed de holocaust af als een 'Zionistische en Amerikaanse samenzwering' voor de rechtvaardiging van de oprichting van 'de Zionistische entiteit' (Israël), die 'boven God, religie en de profeten zelf geplaatst' werd. Met 'de profeten' refereerde Ahmadinejad overigens ook aan bijvoorbeeld Abraham en Mozes. In Iran leven overigens zo'n 30.000 joden, die weliswaar vaak gediscrimineerd worden maar desondanks een afgevaardigde in het Iraanse parlement hebben.

Antisemitisme in Nederland
In Nederland werden na de Eerste Wereldoorlog een aantal kleine autoritaire politieke partijen opgericht, maar zij waren eerder fascistisch dan nationaal-socialistisch of antisemitisch, hoewel ook in Nederland bij sommigen het idee leefde dat Joden verantwoordelijk waren voor misstanden in de wereld. Initiatieven om extreem-rechtse en antisemitische partijen op te richten werden zeker na de crisis van 1929 genomen, maar deze partijtjes bleken eendagsvliegen die geen politieke macht verwierven.

Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog was het antisemitisme in Nederland geconcentreerd in de NSB van Anton Mussert. De Nationaal-Socialistische Nederlandse Arbeiderspartij (NSNAP) die in 1931 werd opgericht was nog veel antisemitischer dan de NSB. Ernst Herman ridder van Rappard, de leider van de NSNAP, richtte zich geheel op de NSDAP van Hitler en ook op diens antisemitisme. Bijzonder antisemitisch was ook het Zwart Front van Arnold Meijer. Meijer richtte zich echter meer op Mussolini dan op Hitler.

Ook na de Tweede Wereldoorlog komen in Nederland antisemitische incidenten voor. Zo worden de geschriften van Lucas en Jenny Goeree door betrokkenen als beledigend en antisemitisch ervaren. Neonazistische groeperingen vullen vele websites met antisemitische teksten en er komen incidenten voor waarbij groepen moslimjongeren rellen veroorzaken door het uiten van antisemitische en/of antizionistische leuzen. Incidenteel worden er Joodse graven beklad en beschadigd. Ook de weduwe Rost van Tonningen, bijgenaamd 'de Zwarte Weduwe', heeft met haar organisatie 'De Levensboom' bijgedragen aan het instandhouden van het Duits-nationalistische, maar ook antisemitische gedachtegoed. Een organisatie die dergelijke ontwikkelingen in Nederland nauw volgt is het CIDI, het Centrum Informatie en Documentatie Israël.

Antisemitisme in België
De conclusies van die door de Raad van Europa opgerichte commissie zijn voor België weinig flatteus. Volgens het verslag nemen de uitingen van antisemitisme en racisme in België toe. Het gaat om mondelinge en schriftelijke uitingen in het openbaar, bijvoorbeeld antisemitische slogans, om graffiti op winkels van joden, om beledigingen, om het lastig vallen van particulieren, enz.

Als voorbeeld verwijst het verslag van het ECRI naar een aantal gewelddaden tegen synagogen in Brussel, Antwerpen en Charleroi en ook naar het lastig vallen van de opperrabbijn in Brussel in december 2001 en naar de aanval op vier joodse jongeren in Brussel in maart 2003.

Nog altijd volgens dat verslag houden die gebeurtenissen nauw verband met de mondiale ontwikkelingen, meer bepaald met de situatie in het Midden-Oosten. Er is onmiskenbaar een heropflakkering van het aantal antisemitische handelingen te noteren over de laatste drie jaar. Dat valt nagenoeg samen met het begin van de tweede intifada dus. In de loop van het jaar 2002 zijn volgens de site www.antisemitisme.be in België 51 antisemitische handelingen geregistreerd en in 2003. Het laatste verslag van het Centrum voor gelijkheid van kansen stipt aan dat op 82 Belgische internetsites antisemitische uitspraken te lezen staan. We moeten de realiteit onder ogen durven zien in bepaalde lagen van de Belgische bevolking steekt het antisemitisme opnieuw de kop op.

Antisemitisme in de 21e eeuw
In 2004 concludeerden de Universiteit van Leiden en de Anne Frank Stichting, in hun Monitor racisme en extreem-rechts, dat het antisemitisme in Nederland in 2002 was toegenomen ten opzichte van het jaar daarvoor. Het onderzoek was gebaseerd op gegevens van de politie en het Openbaar Ministerie. De toestand in het Midden-Oosten werd als een van de redenen aangedragen. Een ander resultaat van het onderzoek was dat antisemitisch geweld in verhouding vaker voorkomt onder allochtonen dan onder autochtonen. De onderzoekers plaatsten echter kanttekeningen bij deze conclusie omdat het onderzoek hiervoor te beperkt was.

Los van dit onderzoek kan worden opgemerkt dat de problematiek tussen Israël en de Palestijnen tot antisemistische of anti-zionistische opwellingen bij allochtonen van islamitische afkomst kan leiden, een tendens die ook buiten Nederland valt te bespeuren, zoals bijvoorbeeld in België en Frankrijk.

Pagina index:
Copyright © 2007 Jodendom Online
 
 
Contact Zoeken Noachieden Online Beheer
 
Copyright © 2024 Jodendom Online. Alle rechten voorbehouden.