| Zonder verleden geen toekomst |
| Publicatiedatum: dinsdag 09 november 2021 |
Auteur: Opperrabbijn Evers | 560 keer gelezen |
|
|
| Opperrabbijn R. Evers, Moessar [ethiek] » |
|
|
 Ik kwam een oude vriend tegen die een moeilijke tijd had doorgemaakt. Ik vroeg hoe het met hem ging. “Ik dank G’d elke dag dat wij kunnen vergeten”. Dagelijks herinneren wij in het Jodendom. Gegevens uit het verleden zijn belangrijk. Maar we moeten ons niet door het negatieve laten leiden.
Joseef kon doorgaan met zijn leven omdat hij de ellende uit het verleden – hoe hij verraden en verkocht werd door zijn broers – kon vergeten. Hij noemde zijn eerste zoon zelfs Menashe van het werkwoord `vergeten’: Want G’d heeft mij mijn ellende laten vergeten” (Gen. 41:51).
Maar vergeten kent ook een keerzijde. Ik was bij de herdenking van de Kristallnacht. Geen verbreding of vervaging. Wij willen de Joodse identiteit van deze herdenking vasthouden. Minder kunnen we niet doen voor de werkelijke slachtoffers.
De vervaging is ook onverdraaglijk. Verzoening is tegenwoordig het motto in vele kringen.
Door wie en voor wie? Totaal verkeerd. Maar hierover is al genoeg geschreven in de landelijke pers. In ieder geval `l’histoire se repete’:
1. eerst werd onze Tenach door derden ingelijfd,
2. daarna wordt onze Masjieach geclaimd,
3. vervolgens werd onze rol in de geschiedenis door de vervangingsleer vervangen,
4. daarna wordt ons land geclaimd door anderen en
5. vervolgens worden onze gedenkdagen zonder mededogen geincorporeerd in het algemeen cultureel erfgoed.
In ieder geval blijven wij een voortrekkersrol vervullen.
Terug naar het vergeten. In de meeste extreme vorm leidt vergeten tot identiteitsverandering. Het vergeten van het verleden kan ten koste van de Joodse identiteit gaan.
Worden we zo zeer beziggehouden door ons verleden dat een positieve toekomst ontbreekt?
Herinneren heeft een duidelijke functie voor het heden. Veel van onze jamiem toviem, feesten zijn ter herinnering aan de Exodus, de Uittocht uit Egypte. Nu is dit niet alleen een historische gebeurtenis maar een dagelijks gegeven.
Egypte heet Mitsrajiem in het Hebreeuws, wat beperkingen en vernauwingen betekent. We moeten iedere dag afrekenen met de beperkende negativiteit uit het verleden en steeds weer op een hoger niveau beginnen of daar in ieder geval op af stevenen.
Vooruitkijken kan echter alleen als we eerst achterom hebben gekeken. In haar boek ‘The Roadmender’ verwoordt Margaret Fairless Barber deze gedachte op onovertroffen wijze: “Even terugkijken ververst ons zicht. Onze blik herstelt zich. Zo wordt onze visie op onze toekomst weer transparant”.
In onze razend snel veranderende maatschappij vergeten we maar al te snel wat onze ouders en grootouders hebben gedaan om de Joodse draad weer op te pakken na de Holocaust. Ze hebben de Joodse infrastructuur weer hersteld en zijn doorgegaan ondanks alle pijn en vreselijke herinneringen.
Ik bespeur bij de jongere generatie te weinig erkentelijkheid voor alles wat de vorige generaties opbouwden. Wij zijn verantwoordelijk voor continuatie. Want uiteindelijk draait alles om opvoeding van de huidige generatie. Dat kost veel moeite. Geloofsoverdracht in een profane omgeving is een krachtinspanning die onze volle aandacht eist.
Hoe kunnen wij onze eigen identiteit handhaven in de moderne maatschappij? Hier hebben we aanleg en inzet voor nodig. Drie vuistregels:
1. vroeg beginnen, al met 2 à 3 jaar;
2. regelmaat en integratie;
3. ouderlijke consistentie en consequentie.
In de parsja van vorige en deze week wordt de basis gelegd voor het Joodse volk. De geboorte van onze derde Aartsvader Ja’akov, die de twaalf stamvaders zou voortbrengen, was slechts het begin. Zijn vader Jitschak droeg al zijn kennis aan hem over.
Maar Awraham kreeg ook Jisjmaeel en Jitschak kreeg ook Esau.
Wie zou de voorvaderlijke traditie voortzetten?
Jisjmaeel en Esau faalden. Maar nog steeds hebben wij veel met hun afstammelingen te maken. Onze identiteit handhaven tegenover onze neven kost iedere generatie weer enorm veel energie.
De grondslag voor deze twee lijnen wordt in deze hoofdstukken uitgekristalliseerd. Dit zijn belangrijke gegevens, ook voor de huidige realiteit. George Santayana zei het al: “Als wij de lessen van de geschiedenis niet leren, zijn we gedoemd alle historische fouten te herhalen”.
|
|
|