| Jodendom steunt onderzoek Hiromitsu Nakauchi combinaties van menselijke en dierlijke genen |
| Publicatiedatum: dinsdag 13 september 2022 |
Auteur: Opperrabbijn Evers | 605 keer gelezen |
|
|
| Opperrabbijn R. Evers, Wetenschap » |
|
|
 In Parsja Kie Teetsee staan drie verboden vermengingen (kilajiem): “Bezaai je wijngaard niet met tweeërlei soort zaad opdat zowel de volle opbrengst van het door jou uitgezaaide zaad als dat wat de wijngaard opbrengt niet zal zijn als het aan het heiligdom gewijde – dus voor het gebruik verboden. Ploeg niet met rund en ezel tegelijk. Kleding die uit wol en linnen is samengesteld – sja’atneez – mag je niet aantrekken (Dewariem/Deut. 22:9-11). De vraag is hoe wij omgaan met combinaties van menselijke en dierlijke genen om daarmee nieuwe organen te creëren en daarmee mensenlevens te redden. Dit is een uiterst actuele vraag!
Waar begint en eindigt het leven?
Geneeskunde beperkt zich tegenwoordig niet meer tot ziektebestrijding en preventief gezond gedrag. De medische wetenschap bepaalt op dit moment de processen van het leven zelf. Deze ontwikkeling heeft geleid tot een groot aantal ethische vraagstukken, die niet meer alleen met menselijke maatstaven opgelost kunnen worden. Waar begint en eindigt het leven?
Een Japanse wetenschapper van een onderzoeksgroep van de Universiteit van Tokyo en Stanford University mag als eerste ter wereld chimaeren produceren en in een moederdier laten groeien. De Chimaera was in de Griekse mythologie een monster dat uit verschillende dieren was samengesteld. Nu wordt het medische realiteit in het lab. Maar meer als centaur, een mythologisch paardmens, half mens, half paard. Dierlijke embryo's worden nu uitgerust met menselijke cellen en geïmplanteerd. Het doel is om hieruit menselijke organen te laten groeien voor transplantatiedoeleinden. De wachtlijst voor donororganen verdwijnt. De onderzoeksgroep van de Universiteit van Tokyo en Stanford University testte de methode eerst bij muizen en ratten.
Mensdier?
Wat zeggen onze joodse Wijzen over deze creatie van een mensdier en dit gesleutel aan de genen? Heiligt het doel dan alle middelen? Niet alle maar wel veel. Want in het jodendom staat het leven voorop.
Het idee van een combinatie van mens en dier is zo oud als het jodendom, dat de mens ziet als een paradoxale combinatie van spirituele en animale componenten. Het samengaan van beide - lichaam en geest, die als tegengesteld worden ervaren – bevestigt het bijzondere van het menszijn.
Enerzijds bestaan wij uit materiele aspecten, zoals deze ook bij planten en dieren aanwezig zijn – onze lichamelijkheid en lagere driften (‘dierlijke geest’) - terwijl wij anderzijds door onze ziel (nesjomme) tot verhevener werelden behoren.
Daardoor vormt mens de enige mogelijke verbinding tussen materie en geest: 'In drie opzichten lijkt de mens op een engel; hij heeft verstand als een engel, loopt rechtop en kan praten als een engel.
In drie opzichten lijkt de mens echter ook op een dier: hij eet en drinkt als een dier, plant zich voort en scheidt de onbruikbare bestanddelen van zijn voedsel uit als een dier’ (B.T. Chagiga 16a).
Maar de mens is G’ds schepsel. Mogen wij op G’ds troon gaan zitten en organen scheppen naar gerieven en believen? Volgens het jodendom is ieder moment van leven van belang. Als wij organen kunnen creeren om mensenlevens te redden, is dit niet alleen toegestaan maar zelfs een mitswa (gebod). In tegenstelling tot andere geloven kennen wij geen natuurwetdoctrine die tegennatuurlijk ingrijpen zou verbieden.
Combinatieverbod?
Het verbod van kruising van twee soorten geldt alleen voor het paren van twee dieren, niet op vermenging van cellen. En zelfs als dit verboden was, zou dit verbod moeten wijken om mensen te redden.
G’d heeft ons in de Tora opgedragen om genezend te handelen, Exodus 21:19. Genetische manipulatie is een (preventieve) vorm van medisch handelen, is een Bijbels gebod, vormt geen inbreuk op de creatie maar maximaal slechts een noodzakelijk bijsturen daarvan.
Is er geen sprake van vernietiging van menselijke cellen, die potentieel een mens kunnen worden? Men moet de menselijke cellen natuurlijk op een kosjere wijze uit de menselijke donor halen. Dit is in principe niet moeilijk. Maar mag je daarmee dan voor therapeutische doelen experimenteren? Is deze menselijke potentie niet beschermd? Nee. Uit Genesis 9:6 leidt Rabbi Jisjmaëel in de Talmoed (B.T. Sanhedrin 57b) het abortusverbod af: “Hij die het bloed van een mens in een mens (embryo!) vergiet, diens bloed zal vergoten worden”. Beschermwaardigheid van het leven wordt hierbij dus afhankelijk gesteld van het verblijf in een menselijke baarmoeder.
Nachmanides (1194-1270) gaat in op het verbod om dieren en planten te kruisen (Leviticus 19:19): “Hij die twee soorten ent of kruist, verandert de Schepping. Hij geeft aan dat de Schepping onvolmaakt zou zijn. Bovendien planten gekruiste dieren zich niet voort. Bij kruising ontstaat een wijziging in aanleg en uiterlijke vorm, een ongewenste vorm van vermenging van verschillende levensvormen”. Maar de onderzoeksgroep van de Universiteit van Tokyo en Stanford University wil alleen de originele menselijke volmaaktheid herstellen met nieuwe organen. Hij wijzigt niets.
Maatschappelijk gevaar
Er schuilt echter een maatschappelijk gevaar in het ontwikkelen en perfectioneren van methoden om celmateriaal te veranderen. ‘The boys of Brazil’ vormen een doemscenario. De mens heeft de chemische codes van het leven ‘gekraakt’ en daarmee zijn de eerste stappen gezet op weg naar een revolutie die biotechnologie als kernwoord heeft. Vooruitgangsprofeten, die een toekomstbeeld van grensverleggende wetenschappelijke ontwikkelingen schetsen, brengen de gemoederen regelmatig in beroering. Natuurlijk moeten er waarborgen tegen misbruik geregeld worden.
Maar het lichaam is het instrument waarmee de ziel haar zegenende werking kan uitoefenen in deze aardse realiteit. Een ziek lichaam stoort bij de uitoefening van de zieleopdracht. Vandaar dat de Tora het herstellen van de gezondheid een groot goed acht.
Ethische tegenargumenten
Verscheidene belangrijke rabbijnen zijn echter tegen de "vermenging" van menselijke en dierlijke genen, zoals de bekende rabbijn professor Yigal Shafran (Bne Berak, Israël). Hij rechtvaardigt zijn afwijzing met emotionele argumenten, vooral met respect voor de menselijke soort.
Dit zijn echter geen halachische (juridische) argumenten. In noodgevallen moet het beginsel van het redden van levens natuurlijk voorrang krijgen.
|
|
|