18 Niesan 5784 | 26 april 2024
Artikelen
Jodendom in praktijk     Hasjkafa     Feest- en Gedenkdagen     Samenleving     Geschiedenis     Antisemitisme     IsraĆ«l     Media     Publicisten     
De betekenis van de Sjabbat
Publicatiedatum: zondag 08 januari 2006 Auteur: Devorah mmv David Mendelsohn | 6.375 keer gelezen
Halacha, Redactie, Sjabbat, Aseret Hadibrot [Tien Geboden] »

Geprezen, U, Eeuwige, onze G-d, Koning van de wereld Die door Zijn Woord het avond laat worden,
met wijsheid de poorten -van de Hemel- opent en
met begrip de tijdsindeling -van de dag- wijzigt en
met afwisseling de tijdsduur- -van de jaargetijden- bepaalt.
Die in regelmaat volgens Zijn wil de sterren hun baan laat beschrijven langs het firmament.   

Woord Sjabbat is letterlijk: Hij staakte. De Sjabbat is de enige dag in het Jodendom dat een naam draagt en Koningin wordt genoemd! De rest van de dagen van de week worden geteld: eerste dag, tweede dag, etc..

De meeste feesten worden maar 1 keer per jaar gevierd, maar de Sjabbat wel 52 keer. De Sjabbat is dus een zeer bijzonder feest:

•1.       Op vrijdagavond staat de schepping centraal. Omdat de vrouw als eerste van de verboden vrucht at, is het de vrouw die de Sjabbat mag openen met het oog op de genade.

•2.       Op zaterdagmorgen staat in de synagoge G-ds Openbaring op Sinaj centraal. Doordat de Torah uit de Ark wordt gehaald, beleven de Joden als het ware opnieuw dat de Wet. Na de dienst is er gelegenheid met elkaar teksten uit de Joodse traditie te bestuderen. Met eten en drinken wordt er feest gevierd.

•3.       Met een beker wijn wordt de Sjabbat middels de havdalah (scheiding) afgesloten. Dit staat voor de verlossing en de hoop voor de komende week wordt uitgesproken.

De Sjabbat onderscheid ons met de rest van de schepping - waarin alles dag in en dag uit hetzelfde gebeurd (cyclus van planten, dieren, astronomen, etc.). Wij zijn in staat even te staken, even een halt te roepen in alle dag. Daarom is de Sjabbat de belangrijkste feestdag in het Jodendom. Door de Sjabbat te vieren zeg je iedere week weer "ja" tegen het Verbond tussen G-d en Zijn volk. Dit Verbond wordt om de zeven dagen vernieuwd. De Sjabbat stelt ons in staat de Scheppingsdagen te gedenken (Sjemot/Ex.) en de Sjabbat stelt ons in staat de slavernij in Egypte en de Exodus te herdenken (Dwariem/Deut.)

De Sjabbat gaf en geeft vreugde in de donkere tijden voor de Joden. Het bracht hen als onlosmakend cement bij elkaar. De bekende schrijver Achad Ha'am zei: "Meer nog dan Israël (dwz de Joden) de Sjabbat in leven heeft gehouden, heeft de Sjabbat Israël in leven gehouden".

 

De Sjabbat is ontleend van het Babylonische woord Sjabbatoem. Sjabbat is daarnaast verbonden (dus niet geheel dezelfde betekenis) aan het werkwoord sjèvèt; zitten, rusten, maar heeft is hetzelfde betekenis als sjavat; staken: sj-b-t.

We lezen in Bereesjiet/Gen. 2 voor het eerst over de Sjabbat. Het woord sjabbat wordt daar weliswaar niet gebruikt, maar wel "wajisjbot": sj-b-t: ophouden. G-d hield als Schepper op de zevende dag van de week op met Zijn werk.: wajisjbot bajom hasjivieie michol-melaçhto ‘asjer ‘âsâh. Ook staat er dat Hij déze dag zegende: wajevârèch èlohiem èt-jom hasjvieie. Bereesjiet 2:2-3. Wij zien dus dat het woord Sjabbat als rustdag en als werkwoord staken, zitten, rusten, vieren, verdwijnen (tijdsvorm Nif'al), doen ophouden, einde aan maken, laten ontbreken, tot zwijgen brengen, wegdoen en uitroeien (tijdsvorm hif'il, wat overeenkomt met de Nederlandse v.t.t.) verbonden zijn. Het woord Sjabbat als rustdag is ook op deze werkwoorden gebaseerd. De Sjabbat is een verlustiging (Jesjajahoe 58:13-14).

 

Het woord Sjabbat als zelfstandignaamwoord komt voor het eerst voor in Sjemot/Ex. 16:21-26, waar het volk de manna op de zesde dag dubbel moesten inslaan voor de Sjabbat.

De Sjabbat stoelt in de Bijbelse waarheid op de Schepping en de Exodus. Twee uiterst belangrijke Bijbelse (heils) geschiedenissen die zijn weerga niet kent. M.n. de schepping van de Sjabbat wordt op de Sjabbat ook iedere week herdacht en opgezegd tijdens de Kiddoesj (heiliging).

 

De Sjabbat is een unicum, omdat deze bij de uittocht van Egypte in herinnering van G-ds heilsplan wordt vermeld en daarbij in de tien geboden is opgenomen. Dit maakt de Sjabbat driedimensionaal:

  1. begin van de huidige wereldgeschiedenis (Schepping)
  2. begin van het volk Israël (Exodus)
  3. begin van het heilsgeschiedenis (de tien geboden)

 

De Sjabbat is:

  1. een gebod:   וְיוֹם, הַשְּׁבִיעִי-שַׁבָּת, לַיהוָה אֱלֹהֶיךָ ; Wèjom, hasjsjvie`ie-sjabbat, laJHVH Elohèchâ; en (dus niet "maar") op de zevende dag is de Sjabbat van uw JHVH Elohiem. Sjemot/Ex. 20:9. Wat opvallend is, is dat dit gebod door een ander gebod wordt voor gegaan: zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen en dan vervolgens geen "maar", maar "en". Dit houdt in dat de Sjabbat alleen voor degene is ingesteld die ijverig zijn en niet lui van aard.
  2. de onafhankelijkheidsdag van Israël: een slaaf mag absoluut niet rusten en moet werken. Door een vrije dag (het woord zegt het al) in te lassen, ben je vrij en onafhankelijk. Het is een tijd van bevrijding waar niets hoeft.
  3. het begin van de "imitatio Dei", het begin van de imitatie van G-d, G-d navolgen dus. Hij liet het zien door Zelf het voorbeeld te geven door op de zevende dag te rusten van al Zijn werken. Door de week heen, mag of soms moet er kritiek gegeven worden op zaken en mensen, maar op de zevende dag, de dag waarop de vooravond door G-d alles niet goed, maar zeer goed werd aangeduid, mag op de zevende dag niet bekritiseerd worden.
  4. is een herinnering dat wij uitsluitend begrensde mogelijkheid kennen en G-d Almachtig is. G-d schiep uit het niets, dat is iets wat wij niet kunnen, doordat wij simpelweg zelf schepselen zijn.
  5. de opdracht mee te werken in Zijn Schepping. Onder G-d dienen wij Zijn werk voort te zetten.
  6. de vrijheid van de dagelijkse beslommeringen. Geen prestatiedrang en ego-opvijzelarij. Terug naar jouw ware "ik", het kind van G-d.
  7. een herinnering aan de Exodus. De Sjabbat is de enige van de tien geboden die voor de Sinaj al gegeven is: Toen zeide de Here tot Mozes: Zie, Ik zal voor u brood uit de hemel laten regenen; dan zal het volk uitgaan en verzamelen zoveel als voor elke dag nodig is, opdat Ik het op de proef stelle, of het al dan niet wandelt naar Mijn wet. En als zij op de zesde dag bereiden wat zij hebben binnengebracht, dan zal dit dubbel zoveel zijn als wat zij op de andere dagen verzamelen. Sjemot/Ex. 16:4. Dit vond vóór het aanbieden van de tien geboden plaats!
  8. een archetype van de Messiaanse tijdperk, een voorafschaduwing van Olam haba. De G-ddelijke sjaloom.
  9. een herinnering aan het begin. Wanneer men over de zeven scheppingsdagen praten, begint men altijd: ‘in den beginne schiep G-d de hemel en de aarde'; ‘Bereesjiet bârâ Elohiem et hasjsjamajiem we-et hâ-ârèts'.  Wie "bereesjiet" (in den beginne...) zegt, houdt het einde in het vizier. Bereesjiet geeft 3 dingen weer:
    1. een oorzakelijk begin
    2. een doelbewust verder leven
    3. een beloftevol einde

Deze drie punten worden door rabbijnen symbolisch samengevat in het woord "Adam", de eerste mens. Adam wordt oorspronkelijk geschreven in de drie letters אדם

•·         א, alef staat voor Adam
•·         ד, dalet staat voor Dawied
•·         ם, mem staat voor Masjiach of Masjiach.

De eerste mens wordt symbolisch verenigd met de drie fasen van de lange heilsgeschiedenis. Dat is een afschaduwing, of archetype, van de eerste bladzijde van de Bijbel.

10 kunst en religie. Iedere creatie van G-d is een wonder, is pure kunst. Op de Sjabbat hebben wij tijd om daar bij stil te staan. G-d is onuitputtelijk, zo ook Zijn scheppingsdaden. Vandaar dat  veel rabbijnen ons wijzen op Jesajahoe 56:2: en het mensenkind dat daaraan vasthoudt; die acht geeft op de sabbat... ben-adam staat er, mensenkind en géén Israëlieten, worden wij terecht op gewezen. M.a.w. óók de niet-Jood "moet" aan de Sjabbat houden. Voor de Israëliet is het een verplichting, een verordening. Voor de goj is het een verzoek.

Het is geen toeval dat over het algemeen iedereen in Israël op zaterdag, de Sjabbat, vrij is. De overheidsinstellingen zijn dicht, de meeste economische bedrijven zijn gesloten. Dit alles met uitzondering op de dienstverlening. De Sjabbat is dus iets universeels dat niet alleen in Israël, het Westen of VS geldt, maar ook in Rusland, India of China. De Sjabbat kent geen onderscheid tussen arm en rijk, zoals de Talmoed het zegt dat de Sjabbat als een Koningin is, want de armoedigste hut verandert in een paleis wanneer zij verschijnt.

Pagina index:
Copyright © 2006 Jodendom Online
 
 
Contact Zoeken Noachieden Online Beheer
 
Copyright © 2024 Jodendom Online. Alle rechten voorbehouden.