| De dertien Geloofspunten van Maimonides |
| Publicatiedatum: zaterdag 19 november 2022 |
Auteur: Opperrabbijn Evers | 694 keer gelezen |
|
|
| Opperrabbijn R. Evers, Talmoed Tora, Mosjiach [Messias], Wetenschap, Lijden, De Vrije Wil, Dromen en profetie, Straf en Beloning » |
|
|
deel IV: G'ds onlichamelijkheid, profeten en Tora
Maimonides’ derde geloofsprincipe luidt:
3. Ik geloof in volmaakt geloof, dat de Schepper geen lichaam is, dat Hem geen lichamelijke toestanden treffen kunnen en dat van Hem generlei voorstelling denkbaar is.
Noach was een profeet van G’d
In een derde geloofsartikel spreekt Maimonides over G'ds onlichamelijkheid. G'ds onlichamelijkheid veronderstelt oneindigheid en onbeperktheid. De mensen in de tijd voor en van Noach dienden afgoden, die alle aan plaats en tijd gebonden waren. Maar hier ligt toch een probleem. De Tora is vol met uitdrukkingen die aan G'd een bepaalde vorm of gestalte toekennen, zoals de hand van G'd, Zijn uitgestrekte arm of de mond van G'd.
Onlichamelijkheid
G'd daalt af om de Toren-bouw van Babel te bezichtigen. G’d schrijft met Zijn vinger op de stenen Tafelen. Symbolische uitleg moet deze antropomorfismen `ontlichamelijken'. Het Jodendom kent alleen een puur onlichamelijke G'dsvoorstelling. De natuurvolken hadden allerlei lichamelijke voorstellingen van het Opperwezen. Het is juist dit punt waar ons ethisch monotheïsme zo revolutionair in is geweest.
Profeten en Tora
De geloofsartikelen zes tot en met negen moeten samen worden gelezen. Hierin komen de waarheid van de Profetenwoorden, het bijzondere karakter van de profetieën van Mosje, de onveranderlijkheid van de Tora en het onwrikbare vertrouwen, dat er nooit en te nimmer een nieuwe Leer gegeven zal worden, ter sprake.
Maimonides’ geloofsartikelen 6 tot en met 9 luiden:
6. Ik geloof in volmaakt geloof, dat alle woorden van de profeten waar zijn.
7. Ik geloof in volmaakt geloof, dat de profetie van onze leraar Mosje waar was en dat hij de vader was onder de profeten, die voor hem geleefd hebben en die na hem gekomen zijn.
8. Ik geloof in volmaakt geloof, dat de hele Leer, die wij nu bezitten, dezelfde is die aan onze leraar Mosje gegeven werd.
9. Ik geloof in volmaakt geloof, dat deze Leer niet veranderd zal worden en geen andere Leer van de Schepper zal uitgaan.
Vreugdevolle extase
Maimonides behandelt in zijn codex Misjne Tora de voorwaarden voor profetie: "Profetie valt alleen ten deel aan iemand, die een groot geleerde is en zijn natuur volledig weet te beheersen". Een profeet moet te allen tijde vervuld zijn van een verlangen naar het Hogere en zich voortdurend bezighouden met de bestudering van de Tora. Langzamerhand weet hij zich los te maken van alle aardse zaken, die het gewone volk dag in dag uit bezighouden. Zijn persoonlijkheid verandert volledig. Hoe meer een profeet zich weet los te maken van allerlei aardse zaken, des te hoger reikt zijn profetie.
De meeste profeten zagen visioenen in droomtoestand
Behalve Mosje zagen alle profeten hun profetieën slechts in droomtoestand. Wanneer een profeet een G'dsspraak ontvangt, sidderen al zijn ledematen, wordt zijn hele lichaam zwak, alle overige gedachten verdwijnen en zijn geest wordt totaal ontvankelijk voor hogere boodschappen. De Hemelse berichten aan profeten zijn geen duidelijke gegevens. Het zijn parabels en vergelijkingen, die gedecodeerd en geduid moeten worden voor het gewone volk. De profeet zelf weet de verklaring van de `gezichten' direct maar deze worden niet altijd in de boeken van Tenach verteld. Alle profeten, behalve Mosje, moesten zich lange tijd in afzondering voorbereiden op een G'dsgezicht. Zonder vreugdevolle extase is een profetie ondenkbaar zijn, aldus Maimonides.
Waaktoestand
Mosje's profetieën verschilden echter aanzienlijk van die van de overige profeten. Allereerst ontving Mosje zijn profetieën in wakende toestand. De andere profeten zagen hun visioenen door bemiddeling van een Engel terwijl Mosje in direct contact stond met het Opperwezen, zoals er geschreven staat: "Het woord van G'd tot Mosje was van aangezicht tot aangezicht". Dit betekent, dat Mosje de G'ddelijke opdrachten niet in parabels en vergelijkingen zag maar `in duidelijke bewoordingen'. Mosje's gedachten bleven helder tijdens een profetie en hij raakte niet in een soort shocktoestand of verdoving.
Mosje hoefde ook geen G'dsspraak af te wachten. Hij was constant in een toestand van profetische extase en kon zonder verdere voorbereiding als het ware een consult met het Opperwezen aanvragen.
Het Jodendom kent geen celibaat. Alle profeten hadden ook een normaal huwelijksleven. Na afloop van hun profetieën keerden zij terug naar hun tenten, wat een kiese Bijbelse uitdrukking is voor geslachtsverkeer. Alleen Mosje raakte dusdanig in de ban van het Hogere, dat er voor hem geen weg terug meer was. De Tora geeft aan, dat hij uiteindelijk geen omgang meer met zijn vrouw Tsippora had.
Geloof kan ook een absolute overtuiging zijn
In het zevende geloofsartikel komt het geloof in de waarheid van de profetie van Mosje aan de orde. Het is echter te simpel om hier alleen maar te spreken van een eenvoudig geloof. Geloven heeft altijd een bijsmaak van onzekerheid. Het geloof in de waarheid van de Tora is voor het joodse volk altijd iets van absolute overtuiging geweest.
Door wonderen ontstaat geen waar geloof
Maimonides bespreekt dit in het achtste hoofdstuk van zijn compendium: "Het volk geloofde niet in Mosje vanwege de wonderen, die hij voor hen verrichtte. Door wonderen ontstaat geen waar geloof omdat het mogelijk is bovennatuurlijke gebeurtenissen op te roepen met zwarte magie.
Getuigen van Mosje’s profetie
Maar bij de Openbaring op de berg Sinai, toen onze eigen ogen - en niet die van een vreemde - zagen; toen onze eigen oren - en niet die van een ander - hoorden, het vuur, de donder en de bliksem. Toen Mosje de wolk binnentrad en de Stem tot hem sprak en we hoorden `Van aangezicht tot aangezicht heeft G'd tot je gesproken' waren zij tot wie Mosje gezonden was, getuigen van zijn profetie...".
Zelf zien en zelf horen is overtuigend
Maimonides gaat verder met de stelling, dat als een andere profeet zou proberen de woorden van Mosje te weerleggen, wij niet naar hem mogen luisteren, hoe sterk zijn bewijzen en hoe overtuigend zijn argumenten ook zouden zijn. Het zou net zijn alsof die andere profeet ons zou proberen te overtuigen van het tegengestelde van iets, dat wij zelf gehoord en gezien hebben. Zelf zien en zelf horen zijn dusdanig overtuigend, dat geen bewijs op aarde hieraan kan afdoen.
Kritiek
Kritiekloze aanvaarding van de Toratekst is tot op heden de basis gebleven van het orthodoxe Jodendom. Waar Bijbelkritiek zijn intrede deed, hield de orthodoxe Jodendombeleving op te bestaan. De benadering van de Tora vormde met name in de negentiende eeuw de tegenstelling tussen het orthodoxe en liberale Jodendom.
De orthodoxie gaat er van uit, dat Bijbelkritiek schadelijk is voor het geloof. Bijbelkritiek ontneemt de Tora haar tijdloosheid, ziet haar aan plaats en omstandigheden gebonden en bedreigt haar intrinsieke heiligheid ernstig. Het G'ddelijk woord wordt iedere autoriteit ontnomen. Het waarheidsgehalte van onze heilige tekst wordt voortdurend ter discussie gesteld. Dit sluit echter niet uit, dat er verschillende interpretaties naast elkaar kunnen bestaan.
Onveranderd
In het negende geloofsartikel wordt gesteld, dat de Tora geen verandering of aanvulling behoeft. Naar buiten toe wilde Maimonides zich met dit geloofsartikel uitspreken tegen de stromingen, die zich in de loop der eeuwen van het Jodendom hadden afgescheiden of zich hadden laten inspireren door het Jodendom. Intern betekent de onveranderlijkheid van de Tora, dat wij niets aan de ge- en verboden van de Tora mogen toevoegen, hoewel het de Geleerden wel was toegestaan en zelfs was opgedragen om `omheiningen' rond de Torawet te maken om te voorkomen, dat de kernwaarden van de Tora overtreden zouden worden.
|
| [1] « 2 | 3 | 4 | 5 | 6 » [7] |
|
|